Nýr íslenskur talgervill í þjóðareign. Bætt lífsgæði - Íslensk málrækt. Styrkt af Landssöfnun Lions, Rauðu fjöðrinni sem fram fer helgina 8 - 10 apríl.

Það var síðast liðið vor sem stjórn Blindrafélagsins ákvað að hafa forgöngu um smíði á nýjum íslenskum talgervli (Text To Speach Engine eða TTS) sem stenst samanburð við það besta sem þekkist í erlendum málum.

Verkefnið fékk yfirskriftina:

Nýr íslenskur talgervill í þjóðareign

Bætt lífsgæði - íslensk málrækt

Með þessu kjörorði er lögð áhersla á þær tvær meginstoði sem verkefnið hvílir á, nefnilega Bætt lífsgæði og íslensk málrækt.

Nú um helgina, eða dagana 8 - 10 apríl næst komandi mun félagar í Lions efna til „Landssöfnunarinnar Rauða fjöðrin." Félagar í Lions munu fara út á meðal almennings og safna fjármunum og gefa Rauðu fjöðrina. Þá ákvörðun tóku Lions menn á landsþingi sínu undir lok maí á síðasta ári.

Frú Vigdís Finnbogadóttir mun hleypa söfnunni af stokkunum fimmtudaginn 7 apríl, en frú Vigdís er sérstakur verndari verkefnisins.

Talgervill - Texti í Tal

Talgervill er hugbúnaður sem breytir texta í tal. Talgervla hægt er að keyra á ýmis konar vélbúnaði svo sem tölvum, fartölvum, símum, hraðbönkum, mp3 spilurum og fleiru. Talgervilinn breytir texta á tölvutæku formi í upplestur. Gæði talgervla eru metin út frá því hversu góður upplesturinn er og hversu nálægt  náttúrulegum upplestri.

Bætt lífsgæði - Fyrir hverja?

Þetta verkefni mun hafa mikil og jákvæð áhrif á lífsgæði þeirra mörg þúsund einstaklinga sem ekki geta lesið með hefðbundnum hætti, hvort sem er vegna blindu, sjónskerðingar, lesblindu, hreyfihömlunar eða af öðrum ástæðum. Vandaður talgervill getur einnig verða öllum almenningi til bæði gagns og gamans. Nýr vandaður íslenskur talgervill mun jafnframt hafa mjög jákvæð áhrif á starfsemi Blindrabókasafns Íslands og Þjónustu og þekkingarmiðstöðvar fyrir blinda sjónskerta og daufblinda einstaklinga. Afnot af nýjum íslenskum talgervli munu verða endurgjaldslaus fyrir þá sem metnir eru að þurfa á talgervli að halda sökum fötlunar eða lesblindu.

Íslensk málrækt

Nýr vandaður íslenskur talgervill er  mjög mikilvægt sem málræktarverkefni. Það eru nefnilega talgervlar sem ráða því hvernig íslenska er lesin í tölvuheimum. Öll lifandi tungumál búa yfir vönduðum talgervli. Með tilkomu góðs íslenskt talgervils er betur hægt að nýta íslenskun á ýmsum hugbúnaði sem notendur hafa orðið að keyra á ensku hingað til. Mikilvægi góðs íslensks talgervils er meðal þess sem fjallað er um í Íslenskri málstefnu, gefinni út af

Samstarfsaðilar

Fjölmargir aðilar koma að þessu verkefni með Blindrafélaginu, þeir eru helstir:

• Þjónustu-og þekkingarmiðstöð fyrir blinda, sjónskerta og daufblinda einstaklinga
• Blindrabókasafnið
• Blindravinafélag Íslands
• Íslenskur orðasjóður við Háskólann í Leipzig
• Gervigreindarsetur Háskólans í Reykjavík
• Lions á Íslandi
• Félag lesblindra á Íslandi
• Máltæknisetur
• Royal national institude of blind people  RNIB), Bretlandi
• Stofnun Árna Magnússonar
• Velferðarráðuneytið
• Öryrkjabandalag Íslands.
  

Meginskilgreiningar

Verkefna-og stýrihópur hefur verið starfandi fyrir verkefnið frá því í sumar. Hans helsta hlutverk hefur verið að finna framleiðanda sem getur mætti þeim megin þörfum og væntingum sem skilgreind hafa verið fyrir verkefnið, en þær  eru:

• Gæði - Að hlustunargæði verði eins og best þekkist í erlendum hágæða talgervlum og upplesturinn verði eins réttur og nokkur kostur.
• Notkunarsvið - Að talgervilinn geti unnið á þeim stýrikerfum sem við skilgreinum mikilvægust.
• Leyfisgjaldafyrirkomulag og eignarréttur - Að talgervilinn verði þjóðareign og í vörslu Blindrafélagsins og þeir einstaklingar sem þurfa að nota talgervil og þær stofnanir sem sinna þjónustu við blinda, sjónskerta og aðra lesfatlaða fái talgervilinn endurgjaldslaust.
• Áframhaldandi þróun - Að hægt verði að þróa talgervilinn áfram í samstarfi við aðila á Íslandi, svo sem eins og Háskóla Íslands og Háskólann í Reykjavík.
• Sveigjanleiki - Að hægt verði, í samstarfi við framleiðanda, að flytja talgervilinn yfir á ný tæki og stýrikerfi þegar þau ná útbreiðslu og almennum vinsældum, eða uppfylla áður óuppfyllta þörf fatlaðra hvað varðar aðgengi að upplýsinga og samskiptatækni.

Sérfræðingar verkefnisins

Helstu fræðilegu ráðgjafarnir í þessu verkefni eru Eiríkur Rögnvaldsson, prófessor í íslensku við Háskóla Íslands og Jón Guðnason, doktor í rafmagnsverkfræði og sérfræðingur í talmerkjafræði við Háskólann í Reykjavík. Aðrir sérfræðingar eru: Hlynur Hreinsson og Birkir Rúnar  Gunnarsson, báðir eru sérfræðingar í tölvuhjálpartækjum hjá Þjónustu og þekkingarmiðstöð fyrir blinda sjónskerta og daufblinda einstaklinga. Birkir er auk þess tölvuforritari og notandi tölvuhjálpartækja fyrir blinda og sjónskerta.

Framleiðandi

Að undangengnu gæðamati og verðkönnun meðal allra helstu talgervilsframleiðenda í heiminum og út frá þeim meginskilgreiningum sem settar voru fram fyrir nýjan íslenskan talgervil hefur pólska fyrirtækið Ivona verið valið til að smíða talgervilinn. Bresku blindrasamtökin (RNIB) hafa átt mjög gott samstarf við þetta fyrritæki. Fyrirtækið hefur einnig verið að fá verðlaun fyrir talgervlana sína á sýningum á undanförnum árum. 

Kostnaður og tímaáætlanir

Stefnt er að því að kynna prufu (beta) útgáfu talgervilsins á degi íslenskrar tungu 16 nóvember 2011 og talgervilinn verði síðan tilbúinn til notkunar í mars eða apríl 2012. Áætlaður framleiðslukostnaður er 495 þúsund evrur. Heildarkostnaður í íslenskum krónum er áætlaður um 80 - 85 milljónir króna. Áætlanir liggja fyrir um fjármögnun framleiðslukostnaðar og er stór hluti fjármögnunar tryggður.

Fjárhagslegur samanburður á talgervlum

Hér má sjá fjarhagslegan samanburð á Ivona valkostinum við þá tvo íslensku talgervla sem nú eru til, sem eru Ragga og Snorri. Ekki liggja fyrir upplýsingar um frameliðslukostnað þeirra talgervla og því vantar þær stærðir inn í samanburðinn. En bara með því að gera samnabiurðinn út frá núverandi leyfisgjöldum, sem þarf að greiða fyrir þá talgervla, kemur í ljós hversu hagkvæmur kostur Ivona er.  

Grunnforsendur:
Framleiðslukostnaður: 80 milljónir
Fjöldi leyfa: 6 þúsund

Samanburður         Ivona        Ragga (Nuance)           Snorri (Acapella)

Stakt leyfisgjald         0 kr.                 36 þús.               130 þús  

Fjöldi leyfa innifalið
í framleiðslukostnaði   6 þús.               0                             0

Kostnaður við
6 þúsnd leyfi              80 millj                   108 milj           780 millj.

Fjöldi radda          Tvær (kk og kvk)            Ein (kvk)           Ein (kk)           

 Hljóðdæmi af talgervlum má hlusta á hér,